Epilepsie

EPILEPSIE

We zien regelmatig epilepsie bij honden. Het kan optreden bij alle hondenrassen maar het is frequenter beschreven bij Border Collie, Beagle, Bouvier, Duitse en Tervuerense herder, Golden- en Labrador Retriever. Een epileptische aanval ziet er heftig uit en kan grote indruk maken. Toch is behandeling van de epilepsie in de meeste gevallen zeer goed mogelijk en kan een hond een heel fijn en gewoon leven hebben hiermee.

WAT IS EPILEPSIE?
Epilepsie is een neurologische aandoening waarbij er een soort kortsluiting in de hersenen ontstaat. In plaats van dat de zenuwontladingen in de hersenen hun gewone weg volgen, nemen ze ineens een zijpaadje en dat zijpaadje geeft dan de aanval. Een aanval is een soort ontspoorde hersenactiviteit. Hoe vaker dat zijpaadje wordt genomen, hoe makkelijker de zenuwen ook weer steeds dat paadje terugvinden en opnieuw dat paadje nemen. Dus hoe vaker een aanval optreedt, hoe makkelijker dat er weer nieuwe aanvallen komen. Het is dus zaak om zo snel mogelijk te beginnen met behandelen, zodat de zenuwen dat paadje niet zo makkelijk kunnen terugvinden.

OORZAKEN
Er zijn twee soorten van epilepsie die hun verschillende oorzaken hebben. Het type epilepsie bepaalt ook de reactie op behandeling en de prognose.

• Primaire epilepsie: de aanvallen vinden plaats zonder aanwijsbare oorzaak elders in het lichaam. De aanvallen ontstaan dus echt in het hoofd. Deze vorm van epilepsie treedt vaak op bij relatief jongere dieren, 1-6 jaar oud en hoe jonger het dier is als het de epilepsie ontwikkeld, hoe moeilijker het vaak te behandelen is.
• Secundaire epilepsie: de aanvallen worden veroorzaakt door ziekte ergens anders in het lichaam., bv. nier- of leverziekte, intoxicaties, hypoglycemie ( te weinig suiker in het bloed), problemen in de hersenen (infecties/tumoren). Dit type epilepsie komt bij alle leeftijden voor maar meestal zien we het bij honden van middelbare of oudere leeftijd.  

SYMPTOMEN: DE AANVAL
Niet alle aanvallen zien er hetzelfde uit. Er zijn honden die een klassieke aanval doen met alle hierboven beschreven symptomen, maar er zijn er ook die heel subtiel een paar keer met de kop trekken en met hun ogen knipperen en dat was dan de aanval. Een klassieke aanval heeft 3 fasen:

1. Aurafase: duurt seconden, tot dagen. De hond doet afwijkend gedrag, (on)rustig, knuffeliger, daas, niet helemaal “wakker”. Deze fase wordt vaak in eerste instantie niet opgemerkt door de eigenaar

2. De aanval/ictus: De volgende symptomen kunnen voorkomen maar komen niet noodzakelijkerwijs allemaal tegelijk voor. Als deze fase langer dan 10 minuten duurt, noemen we dat Status epilepticus. Dit is reden om de dierenarts te bellen.

• Verstijven, krampen van het lichaam
• Omvallen
• Verlies van bewustzijn
• Speekselen, schuimbekken en klappertanden
• Verlies van urine of ontlasting   
• Fietsen met de poten of juist hele stijve poten   
• Janken, piepen, gillen

3. Post-ictusfase: de hond raakt minder verkrampt, komt weer bij bewustzijn, is nog daas, soms dwangmatig rondjes wandelen, ongecoördineerd bewegen en soms veel honger of dorst. Duurt seconden tot dagen.

WAT MOET IK DOEN ALS MIJN HOND EEN AANVAL DOET?
Eigenlijk niets, u kunt de aanval niet stoppen. We kunt u ervoor zorgen dat de hond zich niet bezeert, dus niet van de trap afvalt, of met zijn poten tussen de spijlen van de bench vast raakt. De hond is niet bij bewustzijn en krijgt niets van de aanval mee. Maar u des te meer!
Blijf rustig en houdt handen en vingers weg bij de bek van de hond. Onbedoeld worden veel eigenaars gebeten door een hond in de ictusfase. Houdt kinderen (en eigenlijk iederen) weg bij de hond zowel tijdens als na de aanval, de hond is dan nog daas en kan anders reageren dan verwacht, Dit is niet agressief gedrag, dit gaat om onbewust gedrag. Wanneer de hond buiten de aanvallen om ander gedrag gaat vertonen, dan is het helaas mogelijk dat er een hersentumor aanwezig is en we rekening moeten houden met mogelijke agressiviteit. Op zo’n moment komt helaas ook euthanasie in beeld.
Noteer in uw agenda dat de aanval heeft plaatsgevonden en hoe lang deze duurde. Probeer geen medicatie toe te dienen. Als de ictusfase van de aanval langer dan tien minuten duurt, belt u de dierenarts. Indien u deze in huis heeft, omdat uw hond al bekend is met epilepsie, kunt u dan ook de rectale thuismedicatie toedienen. Alle andere medicatie dient u toe pas na de aanval, als de hond weer bij bewustzijn is, en in overleg met de dierenarts.

DIAGNOSE
Als een hond voor de eerste keer een aanval gedaan geeft, nemen we bloed af om te kijken naar de functie van de lever, nieren en het algemene bloedbeeld. Mogelijk dat we dan al een te behandelen verklaring hebben voor de epilepsie. Als het bloedonderzoek geen afwijkingen geeft, is het mogelijk om een CT-scan te laten maken van het hoofd. Zo kunnen we zien of er een hersentumor is, al is dat zeldzaam. Meestal gaan we bij een niet afwijkend bloedonderzoek over tot het behandelen van de epilepsie met medicatie.

BEHANDELING
Voordat we beginnen met medicatie kijken we eerst samen met u naar hoe vaak de aanvallen komen. Wanneer de hond maar 1x per half jaar een aanval doet, is het niet nodig om te behandelen. Wanneer de aanvallen vaker dan 1x per maand voorkomen, is het dat wel.
Door middel van het toedienen van anti-epileptische medicatie willen we:

• aantal aanvallen terugdringen of zelfs stoppen
• De symptomen tijdens en de duur van de aanval verminderen

We gebruiken verschillende medicijnen bij de behandeling:

• Fenobarbital: eerste keus. In begin van de behandeling zijn veel honden sloom en suf en gaan ze meer willen eten en drinken. Deze symptomen verdwijnen meestal binnen een week. De dosering van de fenobarbital moet de tijd krijgen om een evenwicht te bereiken in het bloed, de juiste bloedspiegel. Dit controleren we door bij begin van de behandeling regelmatig bloed af te nemen. Wanneer de bloedspiegelconstant en op het juiste niveau is, controleren we 1-2x per jaar. Het lichaam raakt steeds een beetje handiger in het afbreken van de fenobarbital, en het is mogelijk dat na verloop van tijd de dosering wat verhoogd moet worden.
• Kaliumbromide: gecombineerd met fenobarbital als deze op zichzelf niet voldoende werkt.
• Fenytoine
• Pexion
• Diazepam: dit gebruiken we op de kliniek tijdens een lang durende aanval. Tevens geven we dit als rectaal toe te dienen tube mee aan de eigenaar waarvan de hond epilepsie heeft. Dit dient voor thuis toediening bij het herhaaldelijk achter elkaar optreden van aanvallen.

PROGNOSE
De meeste honden met epilepsie leiden een lang leven met kwaliteit en worden net zo oud als honden die geen epilepsie hebben. Soms zien we echter dat de medicatie niet aanslaat of dat de aanvallen ondanks medicatie toch toenemen in aantal of in ernst. Op zo’n moment kan het zijn dat we in overleg met eigenaars besluiten tot euthanasie.